Reconstructie Historische Moestuin Vliek

Vrijwilligers van de werkgroep ‘Kwallef’ van IVN Ulestraten brengen de verloren groentetuin van Kasteel Vliek terug naar hoe die die zo’n 100 jaar geleden was. Ze hebben de boogserre in oorspronkelijke vorm herbouwd en de monumentale moestuinmuren gerestaureerd. Op de plek van de voormalige fruitboomgaard gaan ze nog verschillende soorten hoogstam-fruitbomen van oude rassen aanplanten.

In dit project ligt de nadruk op biologisch tuinieren, duurzaamheid en educatie. Leerlingen van basisschool De Triangel werken elke week mee met de vrijwilligers. Zo leren zij grond bewerken, zaaien, planten en oogsten. Het moestuincomplex is onderdeel van Landgoed Biesenberg in gemeente Meerssen en is eigendom van de familie Curfs, die actief betrokken is bij dit initiatief.

Cultuur, natuur en geschiedenis komen samen in de moestuin bij Kasteel Vliek. Een paar eeuwen lang zijn op deze plek groenten en fruit gekweekt voor de bewoners. Tot halverwege de 20e eeuw. Daarna is het veranderd in een weiland en is de boogserre vervallen en gesloopt. Sinds 2014 is het moestuindeel in gebruik door vrijwilligers van IVN Ulestraten. Zij hebben dit de ‘Kwallef van Vliek’ genoemd. ‘Kwallef’ is het Ulestratense woord voor ‘moestuin’. Sinds dat jaar zijn ook leerlingen van basisschool De Triangel betrokken bij de tuin. Ze hebben een eigen schoolperceel en doen alles zelf: zaaien, wieden, planten en oogsten.

Dit reconstructieproject bestaat uit 3 onderdelen: het restaureren van de moestuinmuren, het herbouwen van de boogserre en het herinrichten van de boomgaard.

Moestuinmuren
De muren zijn zo’n 125 meter lang, stammen uit de 18e eeuw en zijn een Rijksmonument. Het grootste deel verkeerde in slechte toestand. De moestuinmuren zijn gerestaureerd door voegen uit te kappen, opnieuw te voegen en door nieuwe mergelkappen en mergelpetten te plaatsen. “Bij het bouwproject van de voormalige suikerfabriek op landgoed Vliek konden we oude veldbrandstenen krijgen, als we daar meehielpen met de sloop. Deze veldbrandstenen hebben we gebruikt om her en der stenen in de muren te vervangen”, vertelt vrijwilliger Peter Ummels.

Boogserre
De vrijwilligers hebben eerst historisch onderzoek naar de vroegere serre gedaan. Zij vonden veel zichtbare sporen. Met deze informatie kon de herbouw van de boogserre beginnen. “We hebben daarvoor de firma De Visscher uit het Belgische Beerse de opdracht gegeven”, vertelt Peter. “De nieuwe serre gebruiken we voor natuureducatie. Voordeel is dat hier ook bij regen en in de winter het programma voor de schoolkinderen kan doorgaan. Daarnaast gaan we hier bloemen en planten kweken. Andere scholen zijn ook welkom om een kijkje te komen nemen in de serre en tuin.”

Boomgaard
Het deel van het moestuincomplex dat vroeger een boomgaard was, wordt weer een fruitboomgaard. Hier komen 11 hoogstam-fruitbomen, van verschillende soorten oude fruitrassen. Een oude houten stal die als berging diende, wordt vernieuwd.

Moestuin
De percelen in de moestuin staan vol met verschillende soorten groenten en fruit, afgewisseld door bloemen die bijen en vlinders insecten aantrekken. “Deze bloemen zorgen er ook voor dat we geen last hebben van plagen. We werken volgens de biologisch-dynamische principes. Op één perceel verbouwen we volgens de methode permacultuur, wat onder andere betekent dat de bodem niet wordt omgespit.”

Bezoekers welkom
De tuin heeft ook een eigen ingang gekregen, met een hek en een informatiebord, zodat de locatie meer opvalt en toegang biedt aan bezoekers. Bij de ingang komen nog pilaren zoals die bij Kasteel Vliek staan. “In het voorjaar en de zomer zijn bezoekers welkom en staat de poort meestal op dinsdagmiddag open. Ze kunnen ook een afspraak maken via onze website www.kwallefvanvliek.nl. Dat kan ook voor groepen. Ook voor mensen in een rolstoel is de Kwallef toegankelijk.”

LEADER Zuid-Limburg
De Lokale ActieGroep heeft op 20 december 2022 positief advies gegeven over dit project. “Bij LEADER vinden we samenwerking en sociale samenhang heel belangrijk”, vertelt voorzitter Hub Meijers. “De Kwallef van Vliek is nu een uitgebreidere ontmoetingsplek die bijdraagt aan respect voor natuur, landschap en cultuur. Ook vinden we het mooi dat basisschool De Triangel al jaren betrokken is bij de moestuin.”