Reconstructie Historische Moestuin Vliek

Vrijwilligers van de werkgroep Kwallef van IVN Ulestraten willen de historische moestuin van Kasteel Vliek terugbrengen naar hoe die zo’n 100 jaar geleden was. Op de plek waar vroeger een boogserre stond, willen ze een nieuwe gebogen serre bouwen. Ook zijn er plannen om de monumentale 18e-eeuwse moestuinmuren te restaureren en om een voormalige fruitboomgaard weer aan te planten met oude rassen.

Het moestuincomplex is onderdeel van Landgoed Biesenberg in gemeente Meerssen en is eigendom van de familie Curfs, die actief betrokken is bij dit initiatief. Na afronding van dit project zal alles zichtbaar zijn en zullen gedeelten worden opengesteld voor wandelaars en andere bezoekers. Ook zullen de ruimtes worden gebruikt voor educatieve ecologische programma’s. Verder wordt er een rondwandeling ontwikkeld.

In de moestuin bij Kasteel Vliek zijn een paar eeuwen lang groenten en fruit gekweekt voor de bewoners; tot halverwege de vorige eeuw. Daarna is de moestuin veranderd in een weiland en is de boogserre vervallen en uiteindelijk gesloopt.

Kwallef
Sinds 2014 gebruiken vrijwilligers van IVN Ulestraten het moestuindeel. Zij hebben dit de naam ‘Kwallef van Vliek’ gegeven. ‘Kwallef’ is het Ulestratense woord voor ‘moestuin’. Het erfgoed kwam opnieuw tot leven en is uitgegroeid tot een kleurrijk geheel, met meerdere groentepercelen en bloemranden. De nadruk ligt op biologisch tuinieren, educatie en duurzaamheid. Wekelijks werken kinderen van basisschool De Triangel mee met de vrijwilligers. Zo leren zij grond te bewerken, te zaaien, te planten en te oogsten.

De ingang van de tuin is goed zichtbaar wanneer je het dorp binnenkomt. Deze entree wordt verbeterd. De ‘kwallef’ krijgt een eigen ingang, met een hek en een informatiebord, zodat de locatie meer opvalt en toegang biedt aan recreanten, voorbijgangers en bezoekers.

Boomgaard
Het deel van het moestuincomplex dat vroeger een boomgaard was, wordt weer een fruitboomgaard. Hier komen ongeveer 11 hoogstam-fruitbomen, van verschillende soorten fruit. Een oude houten stal die nu als berging dient, wordt vernieuwd.

Serre
De serre wordt in oorspronkelijke vorm herbouwd. De vrijwilligers hebben historisch onderzoek gedaan naar de oorspronkelijke serre en veel zichtbare sporen gevonden. Met deze informatie kunnen ze de serre herbouwen in oorspronkelijke boogvorm. De nieuwe serre wordt straks gebruikt voor natuureducatie. Voordeel is dat hier ook bij regen en in de winter het programma voor de schoolkinderen kan doorgaan. Daarnaast gaan de vrijwilligers van de werkgroep Kwallef hier bloemen en planten kweken.

Muren
Dan zijn er nog de moestuinmuren van in totaal ongeveer 125 meter lang. Deze zijn een Rijksmonument. Het grootste deel van de muren is afgedekt met mergelkappen en is in slechte toestand. Het metselwerk, het voegwerk en de mergelkappen worden hersteld.

Ontmoetingsplek
Nadat het project is afgerond, biedt het complex beter dan nu ruimte voor educatie, ontmoetingen en kleine evenementen die passen bij natuurbeleving en sociaal-maatschappelijke doelen. Dit alles in het decor van een historisch erfgoed.

De Lokale ActieGroep heeft op 20 december 2022 positief advies gegeven over dit project. “Bij LEADER vinden we samenwerking en sociale samenhang heel belangrijk”, vertelt voorzitter Hub Meijers. “De Kwallef van Vliek wordt straks een uitgebreidere ontmoetingsplek die bijdraagt aan respect voor natuur, landschap en cultuur. Ook vinden we het mooi dat Basisschool de Triangel al jaren betrokken is bij de moestuin. De kwallefleden geven samen met de leerkrachten theorie- en praktijklessen aan de schoolkinderen. Wanneer de nieuwe serre straks klaar is, zijn ze minder weersafhankelijk en kan het educatieve programma het hele jaar door worden aangeboden.”

Update maart 2023
In januari 2023 zijn de vrijwilligers begonnen met de werkzaamheden. “De serre komt in de hoek van de moestuinmuren. Hoewel het weer de afgelopen tijd niet altijd meewerkte, hebben we toch vooruitgang geboekt", vertelt vrijwilliger Peter Ummels. "De gehele oude fundering van de voormalige serre is blootgelegd. Eigenlijk wilden we de kelder onder de serre ook gaan gebruiken. Maar nadat we die gedeeltelijk hebben uitgegraven, bleek de ruimte te klein om nuttig te kunnen zijn. Ook de nog aanwezige waterbak in de hoek van de oorspronkelijke serre hebben we gesloopt.”

“Nu gaan we de fundering wat verbreden. We hebben de firma De Visscher uit het Belgische Beerse de opdracht gegeven om de serre te herbouwen. Zij komen eerst inmeten. De herbouw kan pas starten nadat de historische moestuinmuren gerestaureerd zijn. Dat betekent voegen uitkappen en opnieuw voegen. We konden bij het bouwproject van de voormalige suikerfabriek op landgoed Vliek oude veldbrandstenen krijgen, als we daar meehielpen met de sloop. Deze veldbrandstenen kunnen we gebruiken om her en der stenen in de moestuinmuren te vervangen.”