Dorpstuin Sociaal Centrum Eijsden

Het Sociaal Centrum Eijsden is een bewonersinitiatief dat is gestart in 2016. Het voormalige Groene Kruisgebouw is aangekocht en verbouwd tot een duurzaam sociaal centrum. Dit karakteristieke pand is onlosmakelijk verbonden met de omliggende tuin. Vrijwilligers realiseren hier dankzij een LEADER-bijdrage een dorpstuin die zorgt voor verbinding en meer biodiversiteit.

De tuin is voor iedereen toegankelijk. Het is een plek om elkaar te ontmoeten. Om even tot rust te komen, te genieten van de flora en fauna, een praatje te maken of om zelf bezig te zijn met het onderhouden en aanplanten van de tuin. Ook nodigt de dorpstuin uit om het sociaal centrum binnen te lopen en mee te doen aan activiteiten of andere mensen te ontmoeten. Zo heeft de tuin een sterke sociale en verbindende functie.

Moestuin
Voor elk deel van de tuin hebben de vrijwilligers een andere aanpak. In de voortuin ligt de nadruk op uitstraling en sfeer, met aandacht voor kleur, geur en het aantrekken van insecten als vlinders en bijen. Een groot deel van de achtertuin is moestuin. Hier kweken de vrijwilligers van tuinwerkgroep Greuj & Bleuj groenten zoals courgette, rode kolen, boontjes, tomaten en rabarber. Ook is er een stuk siertuin met natuurlijke kruiden en planten. In de kruiden- en moestuin staan zo'n 100 planten en in de zijtuinen zijn fruitstruiken zoals bessen en bramen te vinden.

Na het oogsten van de groenten en kruiden kunnen de vrijwilligers in de keuken van het sociaal centrum een gezamenlijke maaltijd bereiden. Het samenwerken aan de tuin en het verwerken van de oogst verbindt en roept vooral bij de oudere deelnemers beelden en verhalen op van lang geleden. Zij dragen kennis over eetbare planten en de verwerking daarvan over aan de jongere generatie.

Duurzaamheid
"Met dank aan de LEADER-subsidie konden we echt voor duurzaamheid gaan", vertelt Ellen Janssen, initiatiefnemer en voorzitter van stichting SCE. "De dorpstuin zorgt voor meer biodiversiteit."

Sylvère Plusquin van Greuj & Bleuj vult aan: "In de achtertuin werken we met de wisselteelt van Velt, gedragen door de ethiek van de permacultuur. Met zorg voor de grond en hergebruik van tuin- en afvalmaterialen als hout, stoeptegels en pellets. Zo kweken we gezonde groente. Alles op natuurlijke wijze. Planten die elkaar helpen staan bijvoorbeeld bij elkaar. Er zijn veel planten die insecten aantrekken en er is een insectenhotel. Ook hebben we een ondergronds wateropvangbassin van 2500 liter en een kleiner vat van 1000 liter kunnen aanleggen."

"Andere mooie voorbeelden zijn de kruidenspiraal en de sleutelgat-tuin, omdat we hier grondstoffen hergebruiken, kringlopen maken, met de natuur meebewegen en biodiversiteit bevorderen. Door de ronde vorm van de kruidenspiraal en door in de hoogte te werken, vergroten we het plantgebied. Zo creëren we microklimaten waarin de kruiden het best floreren. Omdat we de voedingswaarde van de bodem in onze tuin willen stimuleren, is zelf composteren belangrijk. Onze sleutelgat-tuin is een composthoop met daaromheen een tuin. Ook hier kunnen we door in de hoogte te werken meer planten kwijt op een klein gebied. Omdat de composthoop in het midden ligt, kunnen de planten die eromheen staan meegenieten van de vrijgekomen voedingsstoffen. Door zelf te composteren, houden we de kringlopen zo klein mogelijk. Ook voor de biodiversiteit is de composthoop een aanwinst."

Verder is in de tuin een beweegparcours aangelegd. Dit parcours is ontworpen in samenspraak met de in het pand aanwezige Fysio Willems en studenten Ergotherapie van Zuyd Hogeschool.

Greuj & Bleuj
De tuinwerkgroep Greuj & Bleuj zorgt voor het onderhoud en de oogst. Greuj & Bleuj startte in 2018 na een oproep van Lisette Sagis in huis-aan-huis blad De Etalage. Inmiddels bestaat de groep uit zo'n 20 vrijwilligers met groene vingers. Zowel mensen die zijn geboren en getogen in Eijsden, als mensen van verder weg, bijvoorbeeld uit Heerlen, Amsterdam, Iran, Tsjechië en Rusland.

"Van iedere vrijwilliger is veel te leren", vertelt Ellen. "Iedereen werkt weer anders in de tuin en brengt andere kennis mee. Zo groeit er Iraanse basilicum naast oer-Hollandse prei. Het is mooi om te zien hoe tuinieren mensen van verschillende nationaliteiten, leeftijden en achtergronden samenbrengt. En hoe de tuin de denkers van het bewonersinitiatief verbindt met de doeners. Door het jaar heen zijn er meerdere oogstmomenten, afhankelijk van de specifieke groenten en fruit. Greuj & Bleuj meldt wanneer een oogstmoment is, of maakt soep en deelt die uit onder vrijwilligers of omwonenden."

Sylvère: "Dit was ons eerste echte tuinjaar bij Sociaal Centrum Eijsden. We hopen dat komend jaar de oogst groter wordt. Wanneer het bodemleven op orde is, de vrijwilligers weten wat ieders wens en kunde is, en we volgens een strakker plant- en oogstschema kunnen werken. Voor dat laatste gaan we bij elkaar komen en als diverse groep vrijwilligers vanuit een gezamenlijke visie een teeltplan schrijven. Daarbij kan elke vrijwilliger aangeven waar zijn of haar kennis, kunde, wens en behoefte ligt. Vervolgens gaan we vanuit dat plan buiten aan de slag. Waarbij we natuurlijk hopen dat de zon en de regen goed meewerken. Plezier en inspannende ontspanning hebben we in elk geval zeker."