Dorpstuin Sociaal Centrum Eijsden

Het Sociaal Centrum Eijsden is een bewonersinitiatief dat is gestart in 2016. Het voormalige Groene Kruisgebouw is aangekocht en verbouwd tot een duurzaam sociaal centrum. Dit karakteristieke pand is onlosmakelijk verbonden met de omliggende tuin. Vrijwilligers realiseerden hier dankzij een LEADER-bijdrage een dorpstuin die zorgt voor verbinding en meer biodiversiteit.

De tuin is voor iedereen toegankelijk. Het is een plek om elkaar te ontmoeten. Om even tot rust te komen, te genieten van de flora en fauna, een praatje te maken of om zelf bezig te zijn met het onderhouden en aanplanten van de tuin. Ook nodigt de dorpstuin uit om het sociaal centrum binnen te lopen en mee te doen aan activiteiten of andere mensen te ontmoeten. Zo heeft de tuin een sterke sociale en verbindende functie.

Moestuin
Voor elk deel van de tuin hebben de vrijwilligers een andere aanpak. In de voortuin ligt de nadruk op uitstraling en sfeer, met aandacht voor kleur, geur en het aantrekken van insecten als vlinders en bijen. Een groot deel van de achtertuin is moestuin. Hier kweken de vrijwilligers van tuinwerkgroep Greuj & Bleuj groenten zoals courgette, rode kolen, boontjes, tomaten en rabarber. Ook is er een stuk siertuin met natuurlijke kruiden en planten. In de kruiden- en moestuin staan zo'n 100 planten en in de zijtuinen zijn fruitstruiken zoals bessen en bramen te vinden.

Greuj & Bleuj zorgt voor het onderhoud en de oogst. Na het oogsten van de groenten en kruiden kunnen de vrijwilligers in de keuken van het sociaal centrum een gezamenlijke maaltijd bereiden. Het samenwerken aan de tuin en het verwerken van de oogst verbindt. En het roept vooral bij de oudere deelnemers beelden en verhalen op van lang geleden. Zij dragen kennis over eetbare planten en de verwerking daarvan over aan de jongere generatie.

Duurzaamheid
"Met dank aan de LEADER-subsidie konden we echt voor duurzaamheid gaan", vertelt Ellen Janssen, initiatiefnemer en voorzitter van stichting SCE. "De dorpstuin zorgt voor meer biodiversiteit."

Lisette Sagis van Greuj & Bleuj: "Sylvère Plusquin adviseerde ons in de beginfase. In de achtertuin werken we met de wisselteelt van Velt, gedragen door de ethiek van de permacultuur. Met zorg voor de grond en hergebruik van tuin- en afvalmaterialen als hout, stoeptegels en pellets. Zo kweken we gezonde groente. Alles op natuurlijke wijze. Planten die elkaar helpen staan bijvoorbeeld bij elkaar. Er zijn veel planten die insecten aantrekken en er is een insectenhotel. Ook hebben we een ondergronds wateropvangbassin van 2500 liter en een kleiner vat van 1000 liter kunnen aanleggen."

"Een ander mooi voorbeeld is de kruidenspiraal, die Sylvère samen met Caroline Matin heeft bedacht en uitgewerkt. Hier hergebruiken we grondstoffen, maken we kringlopen, bewegen we mee met de natuur en bevorderen we de biodiversiteit. Door de ronde vorm van de kruidenspiraal en door in de hoogte te werken, vergroten we het plantgebied. Zo creëren we microklimaten waarin de kruiden het best floreren. Omdat we de voedingswaarde van de bodem in onze tuin willen stimuleren, is zelf composteren belangrijk."

Verder is in de tuin een beweegparcours aangelegd. Dit parcours is ontworpen in samenspraak met de in het pand aanwezige Fysio Willems en studenten Ergotherapie van Zuyd Hogeschool.

Greuj & Bleuj
Greuj & Bleuj startte in 2018 na een oproep van Lisette in huis-aan-huis blad De Etalage. Inmiddels bestaat de groep uit zo'n 20 vrijwilligers met groene vingers. Zowel mensen die zijn geboren en getogen in Eijsden, als mensen van verder weg, bijvoorbeeld uit Heerlen, Amsterdam, Iran, Tsjechië en Rusland.

"Van iedere vrijwilliger is veel te leren", vertelt Ellen. "Iedereen werkt weer anders in de tuin en brengt andere kennis mee. Zo groeit er Iraanse basilicum naast oer-Hollandse prei. Het is mooi om te zien hoe tuinieren mensen van verschillende nationaliteiten, leeftijden en achtergronden samenbrengt. En hoe de tuin de denkers van het bewonersinitiatief verbindt met de doeners. Door het jaar heen zijn er meerdere oogstmomenten, afhankelijk van de specifieke groenten en fruit. Greuj & Bleuj meldt wanneer een oogstmoment is, of maakt soep en deelt die uit onder vrijwilligers of omwonenden."

Lisette: “Een tuin heeft tijd nodig om tot wasdom te komen, net zoals alles tijd nodig heeft om te groeien én bloeien. Het eerste jaar was gericht op grond verrijken op een duurzame wijze, leren samenwerken als vrijwilligers en ideeën op elkaar afstemmen. Nu het bodemleven meer op orde is en we van de vrijwilligers meer weten wat ieders wens en kunde is, zijn we gestart te werken met een plant- en oogstschema. We hebben in de winter een soort teeltplan gemaakt. In het voorjaar gingen we buiten, in de kas en op ieders vensterbank thuis aan de slag. Daarna zijn plantjes buiten gegroeid. We blijven natuurlijk hopen op voldoende balans van zon en regen. Plezier en inspannende ontspanning hebben we in elk geval volop.”